14ko gerra betean gaude, hots, neutraltasunaren babespean Espainiako burgesiari negozio itzelak egiteko bidea eman zien gerra hartan, batez ere metal industriaren alorrean.Horrelaxe, hain zuzen, emendatu zuen bere ondarea poetaren aitak, nahiz eta “hogeiko urte zoriontsuetako” ametsak bukarazi zituen 1929ko depresio ekonomikoaren ondorioak ere nozitu zituen.
Merkataritza Itsasketako kapitain baten eta mediku ospetsu baten biloba zela, Blas de Oterori hamar urte baino ez zion iraun aberaskume haurtzaroa.Etxe andereño batek (poemako Mademoiselle Isabel delakoa) familiako hiru umeak zaintzen zituen, batez ere Blas, gogokoen zuena.Zazpi urte zituela, María de Maezturen ikastetxean sartu zen, eta haren irakaskuntza abegikorrean lehen letrak ikasi zituen; alabaina, laster atera zuten babesleku horretatik Prestakuntzako eta Batxilergo Sarrerako ikastaroak jesulagunen ikastetxe zorrotz batean hasteko (“nik ez dut kulpa oroitzapena goibela izateaz”, idatziko zuen aurrerago).
Bilbon goiz nabaritu ziren gerraosteko depresioaren lehendabiziko kolpeak.Ondarea berreskuratzen saiatze aldera, aita Madrilera aldatu zen familia guztiarekin 1927an.Haurrak, han, Madrilgo kaleetako askatasuna eta haurtzaroko amodioak aurkituko zituen, eta, halaber, familiako aspaldiko tradizio bati jarraituz, Las Ventaseko zezenketa eskolan toreatzen ikasten ibili zen.Cardenal Cisneros institutuan batxiler titulua jaso zuen.Anaia nagusia nerabezaro betean hiltzeak –eta aita bi urte geroago, erabateko porrotarekin samindurik– haren etorkizuna determinatu zuten (“Letrak ikasteko asmoa nuen, baina hamasei urterekin hil zen anaia batek Zuzenbidea hasia zuen, eta familiak haren tokia betetzera bultzatu ninduen”).Blas de Oterok “besteren tokia betetzeagatik” pagatu zuena bizitza osoan zehar joan zen ikasiz eta pairatuz.
Espainiako Gerra Zibilak zuzenbide ikasketak bukatu berritan harrapatu zuen Otero.Euskal Herriko bataioekin bat egin zuen sanitario gisa, eta Franco jeneralaren soldaduak Bilbon sartu zirenean Levanteko frontera bidali zuten.Gerra bukatu, eta abokatu lan egiten hasi zen Bizkaiko metalurgia fabrika batean.
Musika eta pintura kritika idatzi zuen Hierro egunkarirako, eta bere poemak argitaratzen jarraitu zuen.Argitalpen horietako bik oihartzun zabala izan zuten Espainiako iparraldeko prentsan, “Cuatro poemas” eta Cántico espiritual zeritzenek, hain zuzen. Azken hori Alea taldeak San Juan de la Cruzen IV. mendeurrena gogoratzeko Ateneoan antolatu zuen errezitaldiaren ondorioa izan zen.Poema horiek agerian uzten zuten gazte hark jasaten zuen gogo herstura, haren egiazko bokazioa –poesia sorkuntza– hipotekatzen zuen lanbide jarduera bat aurrera eramateagatik, bokazio hori bere ustez seme gisa zituen betebeharrak zirela medio sakrifikatzen baitzuen.Sakon hausnartu ondoren, fabrika utzi, eta 1943ko azaroan Madrilera joan zen Filosofia eta Letrak ikasteko, hura iruditzen baitzitzaion karrera egokiena aldi berean familiako betebeharrak eta barne-ahotsa betetzeko.Madrilen, poeta nagusiekin sartu zen harremanetan. Orduan, Dámaso Alonso eta Vicente Aleixandre zituzten maisutzat.
Zenbait urtez Blas de Otero etxeko bakartzean bizi izan zen, eta ez zen jendaurrean agertu harik eta Egan aldizkariak lehen zenbakian (1948ko uda) haren hamaika poema sartu zituen arte, “Poemas para el hombre” izenburupean.Angel fieramente humano liburuaren ernamuina izan ziren. Liburu horretan, berarengan 1944-45eko krisian gertaturiko eraldaketari irtenbide literarioa eman zion.Bakardadearen eta zalantza estugarrien erdian, haren katolizismo ortodoxoa, haren fedea eta haren sinesmenak zartatu egin ziren, baina itxialdi horretatik atera zen gizona bada jada bestelako gizon bat, bakarrik bere poeta benetakotasunean bere burua bizitzeko prest dagoena.
Gizarte-ingurunea, baina, ez da aldatu, eta gauza jakina da burgesiak bere arau zorrotzak ezartzen dituela eta beraien aurrean burua makurtzen duena baino ez duela babesten.Erlijio eta familia arloetako betebeharrak, amodioak, lanbidea, osotasun bereizezin baten zati dira, eta ez dute ahalbidetzen moldatu gabeko pertsonaren haustura partziala izan dadin.Ez dago aukerarik, edo salbatzea aurreko bizitza osatzen zuen guztia galduz, edo galtzea eta indarrean den araua onartzea.
1947az geroztik, Blas de Oterok bere errebolta salbatzailearen poemak idatzi zituen suharki, Ángel fieramente humano, Redoble de conciencia eta Ancia osatuko zituztenak, hain zuzen.Lehenari Adonais saria ukatu zioten 1949. urtean, literaturaz kanpoko arrazoiak zirela medio, nahiz eta aitortu zuten kalitate poetiko handienekoa zela aurkeztutakoen artean.Liburua argitaratzean, egilearen izena Espainia guztiko prentsan agertu zen bat-batean, urte haietan sorturiko poeta benetakoen eta originalentzat jota. Iritzi hori hurrengo urtean berretsi zen, Redoble de conciencia (1951) plazaratu zenean.Hizkuntza poetikoa miragarriro menderatzen zuen poeta latz bat izaki, garai hartako poesiaren panorama monotono samarraren erdian nabarmentzen zen.
Blas de Otero urtebete baino zerbait gutxiago bizi izan zen Parisen, eta, Espainiara itzultzean, hau aitortzen zuen nolabaiteko ironiaz:“Paris zoragarria eta eramanezina iruditu zitzaidan”.Espainiako jende eta lurrak zehatz ezagutu nahi zituen, eta haiek aztarna sakona utziko zuten haren poesian, utzi ere.Horretarako, 1954ko udan Gaztelako mesetako goi lurretatik bidaiatu zuen, eta handik atera ziren arian-arian herriak, kanpai-horma lerdenak, nekazarien aurpegi belztua aipatzen dituzten poemak.Jende xeheen ahotsak kantutegi eta erromantze-bilduma tradizionalen bitartez oihartzuna izanez, Oterok haietan poesiarik hautena eta garbiena aurkitzen zuen, herriarengan oraindik bizirik, herria, hain zuzen, aho-tradizioaren protagonista eta, aldi berean, gordetzailea zelarik.
Paristik itzuli zenetik, Blas de Otero poesian baino ez zen aritu.Bilbon bizi zen, amarekin eta arreba nagusiarekin, azken horrek amaren etxearen ardura bere gain hartuta.Espainia osoan zehar ematen zituen hitzaldi eta errezitaldiak nahiz poemak hainbat aldizkaritan argitaratzea ziren haren diru-iturri bakarrak; horrek atzera ere azaleratu zuen betiko gatazka, bokazioaren eta familiaren ekonomiari laguntzeko beharraren artean.
Ez zen erraza idaztea diktaduraren hankapeko aberriaren historiarekiko historia pertsonal eta poetiko paraleloa zuen gizon bati isiltasuna inposatzen zion herrialde batean.Era esanguratsuan Pido la paz y la palabra (“Eskatzen dut bakea eta hitza”) izenburuaz jantzi zuen liburu bat argitaratzen saiatu zenean, zentsuraren debekuekin egin zuen topo:hitza mozorrotu egin behar da; bakea berba subertsibo bilakatu da.Azkenean, poema horiek argitara eman ziren, hitz batzuen ordez diktadurarentzat kaltegabeak diren beste batzuk jarririk:“jainkoa” “eguzkia” bihurtu zen; “falangeak”, bestalde, “alanjeluak”.Pido la paz y la palabra lanak 1950eko hamarkadaren erdialdeko poesian izan zuen garrantzia argi geratzen da egunkarietako berrietan. Poesia garaikideko obra mitikotzat eta atzerriko oihartzun handienekotzat aldarrikatu zuten.
Espainiar zentsuraren hesi gaindiezinak behartuta, En castellano Frantziako hiriburuan argitaratu zuen, Parler clair izenburuarekin, ele biko edizioan.Poema horiek askatasunarekin gizalegez konprometituriko poeta bat erakusten dute, bai eta bere zoriontasunaren bila ari den gizon bat ere; horrexegatik nahasten dira bi gai horiek En castellano lanaren edizioan.Esan dute hori dela Euskal Herriko idazle horren libururik politikoena, eta daitekeena da hala izatea, baldin aintzat hartzen badugu liburu horretan, mozorrorik gabe, egoera politiko bat salatzen duela; baina, aldi berean, sentitze minbera biluzik agertzen duen liburu bat ere bada.
1960tik 1964ra bitartean hasi ziren poetaren bidaia luzeak, iraultza sozialista nagusitu zen herrialdeetara.Lehenik Sobietar Batasunera eta Txinera, Idazleen Nazioarteko Elkarteak gonbidatua, eta gero, Kubara.Blas de Otero herrialde haietako errealitatea zuzenean ezagutzen saiatu zen, herrialdeotan, hain zuzen, masek protagonismoa hartua baitzuten.Hizkuntza ez jakitea izan daiteke arrazoia Ekialdeko herrialdeak deskribatzen dituzten poemak hain gutxi izateko haren obran.Ez dago halakoetan sozialismoaren gaineko ohar ideologikorik, baina bai sobietar herria bakearen eragilea izateko itxaropena; islatzen dena herrialde horietako paisaia, musika, dantzak dira (“Birmania”, “Un veintiuno de mayo”).Urruneko aberria da poetak entzuten duena oihartzunez Txinako itsaso urrunetan, eta Espainiatik kanpo idatzitako poema horiek hura bera gogoan atxikitzeko saio bat dira.
Blas de Otero, 1961. urtearen bukaeran, Que trata de España liburu berria argitaratzen saiatu zen, baina zentsurak ia poemen heren bat kendu zuen.Murrizketa gogor horrengatik ere, Bartzelonan argitaratzea erabaki zuen, baimentzen zitzaion moduan, Espainiaz eta espainiarrentzat mintzo zen eta osorik aberritik kanpo soilik argitaratu ahalko lukeen izenburu bati desleial ez izatearren.Berehala kontratatu zuen liburu horren argitalpena Frantzian, murrizketarik gabe oraingoan, nahiz eta zentsuraturiko poemetako asko aurrez Esto no es un libro (Puerto Rico, 1963) antologianagertu ziren jada.
Frantziako hiriburuan, 1964aren hasieran, Kubara bidaiatzeko gonbita jaso zuen, “Casa de las Américas” poesia lehiaketako epaimahaikide izateko.Bidaia horretan kubatar herriarekin zuzenean komunikatzea espero zuen –urte haietan herri iraultza bat bizitzen ari zen eta– eta, horrela, Sobietar Batasuneko eta Txinako errealitateak ezagutzeko izan zituen zailtasunak, hizkuntzak ez jakiteagatik, gainditzea.Historias fingidas y verdaderas laneko prosetan –Karibean egon bitartean idatziak, hain zuzen– jasota geratu zen Oterok begiak ongi zabaldu zituela eta bere historiaren protagonistatzat altxatzen ari zen herri bat ikusi zuela, askatasunaren zenbait murrizketez ohartu bazen ere, “agian saihets zitekeena” ahots apalez poetak idatzi zuenez.
Kubatik 1968ko apirilaren 28an itzuli zen Madrila.Prosa guztiz eder batzuen eskuizkribua, Kubako herriarekiko mirespen handia eta ezkontza labur baten esperientzia zapuztua ekarri zituen (“no me pesa el amor, pésame el monte/ del desamor: alrededor la muerte).
Madrilgo urte haietan zehar, Blas de Oterok gogokoen zituen zaletasunak berrartu zituen:musika, irakurtzea, zinema edo astiro paseatzea, “ruando/ como/ un perro en la calle,/ amigo de la calle,/ camarada/ de la calle.Adiskide gutxi batzuen lagunartea eta mahaiaren inguruko bilkura txikiak gustuko zituen gizon bat zen.Ez zuen izaten ekitaldi ofizialetarako gogorik, baina ez zituen inoiz ahaztu amarekin eta bi arrebekin biltzea Bilboko etxean.Bidaia laburretan, Espainiako, Portugalgo eta Ingalaterrako lurrak ibili zituen, eta lagun egin zion emazteari –literaturako irakaslea bera– Santanderreko eta Donostiako udako ikastaroetara.Politikako gertaera handietan parte hartu zuen, eta askatasunaren iritsieraren lekuko izateko poza izan zuen, haren luma hainbestetan inspiratu zuen askatasuna izanik, bai eta bere poemak errezitatzeko poza ere, Espainiako demokrazia inauguratu zuen hauteskunde kanpainan.
Heriotza ustekabean heldu zitzaion Majadahondan, 1979ko ekainaren hogeita bederatzian, hirurogeita hiru urte bete eta hilabete gutxira.Biriketako enbolia batek bukarazi zuen bat-batean hilabete lehenagotik bronkio gaixoekin izaten ari zen borroka.